«…فرقی نمی‌کنه که ساختار خیالی کسی توحید باشه یا شرک… چون این ساختار خیالی هیچ ارزشی نداره…»

سید مرتضی جزایری (۱۳۰۹-۱۳۸۷)

دقیقا ۵۲ سال پیش، از داریوش فروهر ۳۸ ساله به پرستوی چهار ساله.

و این:

این ویدئو، سرشار از یک سایه است. یک گرد، یک حس آمیخته شده: مثل حس حزن، مثل حس شعف، مثل حس باور یا یاس. مردها و زن‌ها با هم می‌خوانند: «ای انسان! قدر این دو روزه را بدان!» و در این چهره‌های سرشار از «حس غفلت» چیزی پنهان نهفته است. آگاه نبودن از این که به راستی تنها دو روز باقی‌ مانده ست برای این آدم‌ها. برنامه نوروز ۱۳۵۷ تلویزیون ملی ایران است و تا بهمن ۱۳۵۷ تنها دو روز باقی مانده است. گروه برای خودشان می‌خوانند. برای جمع خود همین آدم‌ها و این آدم‌ها نمی‌شنوند. انگار که کائنات بخواهد با این چند نفر صحبت کند و هر چه بگوید این آدم‌ها نفهمند که بعضی وقت‌ها حتی کمتر از دو روز وقت هست. به این که همه چیز در تغییر است و تا بوده اساس دنیا دگرگونی بوده و… زندگی همیشه می‌تواند غافلگیر کننده باشد. این که بر روی این زمین، هیچ وقت «قرار» و آرامشی به تمامی ممکن نبوده است. که «چنان» نماند و «چنین» نیز هم نخواهد ماند.

اگر زندگی جز خفتن و خوردن و ساختن فرزند نباشد دیگر چه چیزی اهمیت دارد؟ اگر زندگی، گواهی و شاهد و شهید این همه جان و عمر از دست رفته نباشد. اگر ننویسیم از آن‌ها که «جوان افتادند». اگر نگرییم برای هر سال که این سان رفت؟

«…با صد هزار مردم تنهایی
بی صد هزار مردم تنهایی…»

+

«…مرگ که معشوق همه مردهای واقعی عالم است، هم‌راه‌ش را خواسته بود…»

«مرا بردار و هر جای این جهان که می‌خواهی بیانداز!
هر جا که باشم، خدای درون قلبم را شاد و راضی نگاه می‌دارم.
و این نتیجه وقتی‌ست که کردار و رفتار ما، طبعیت حقیقی خود را دنبال کنند…

آیا آنچه که بر من می‌گذرد دلیلی کافی خواهد بود برای این که من بیمار و شکسته، تحقیر شده و گرسنه و در غل و زنجیر (نفسم) باشم؟ آیا (هیچ جا) دلیلی کافی برای این‌گونه زیستن سراغ داری؟»

امپراطور مارکوس آئورلیوس، تاملات، ۴۵-۸

«ای هستی! نظم تو نظم درونی من است: هیچ چیز اگر در زمان مناسب توست، نه  برمن زود و نه بر من دیر است.
ای حقیقت هستی! هر آن چه که فصل‌هایت بار آرد بر من میوه (رضا) است: که همه چیز از تو می‌آید و هستی همه چیز در توست و به (سوی) تو باز می گردد…»

امپراطور مارکوس آئورلیوس، تاملات، ۴-۲۳

«قضاوت را بیرون کن و این فکر را که «من رنج کشیده‌ام» را بیرون کرده ای…
این فکر را که «من رنج کشیده‌ام» را بیرون کن و
رنج، خود بیرون خواهد رفت.»

امپراطور مارکوس آئورلیوس، تاملات، ۷-۴

«حتی اگر قرار شد که سه هزار سال زندگی کنی و اگر حتی ده برابر این، (همیشه) یادت باشد که هیچ کسی جانی را، جز آن جان که آن را می‌زید را از دست نمی‌دهد و جز آن زندگی‌ی را  که از دست می‌دهد نمی زید. و همین حقیقت است که کوتاه ترین و طولانی‌ترین زندگی‌ها را به هم شبیه می‌کند.
و یادت باشد این که لحظه‌ حال،‌ برابر تمامی لحظه‌هاست…
و هیچ کس نمی تواند که آینده و گذشته را از دست بدهد.
که چگونه می‌توانی چیزی را که صاحبش نیستی از دست بدهی؟»

امپراطور مارکوس آئورلیوس، تاملات ۱۴-۲

Amor fati (lit. “love of fate”) is a Latin phrase that may be translated as “love of fate” or “love of one’s fate”. It is used to
describe an attitude in which one sees everything that happens in one’s life, including suffering and loss, as good or, at the very least, necessary, in that they are among the facts of one’s life and existence, so they are always necessarily there whether one likes them or not. Moreover, amor fati is characterized by an acceptance of the events or situations that occur in one’s life.

نیچه جایی در حکمت شادمان از عبارتی لاتین نام می برد: آمور فاتی. آمور: که در لاتین و ایتالیایی عشق است: عشق به سرنوشت. عشق به قسمت. و چیزی بالاتر از رضا و تسلیم. نه تنها تسلیم بودن در برابر آنچه که اتفاق می‌افتد از تلخ و شیرین و بلکه تمامی این تلخی‌ها و شیرینی‌ها را با اعتمادی عمیق دوست داشتن. و چگونه می‌شود که انسان جدایی‌ها را و دوری‌ها را و دلتنگی‌ها را و محرومیت‌ها را دوست داشته باشد؟ چه اعتماد و یقینی نیاز است که فکر کنی تمامی رنج‌ها و دردها و حسرت‌ها همه برای رسیدن به مرحله‌ای و رشدی درونی لازم بوده‌اند و ایمان داشته باشی که رنج‌های تو و رنج‌های بشری بی‌هوده نبوده اند.

نیچه‌ زمانی پیش از رفتنش و سکونتش در بیمارستان روانی نوشته بود: «نمی‌خواهم که با زشتی بجنگم، نمی خواهم که کسی و چیزی را متهم کنم و نمی خواهم آنان را که متهم می کنند، متهم کنم… می خواهم که روزی به همه چیز (این هستی) آری بگویم.»

در ۱۶ سالگی، کمی بالاتر از میدان فردوسی، روبروی هتل مرمر، در حیاط مدرسه روایت فتح، شغل آینده ام را انتخاب کردم. کتاب را خوانده بودم و فکر کرده بودم که می خواهم تصویر جملات اول این کتاب باشم: تصویر مردی که به آرامی و بی هدف قدم می‌زند. کتاب با تصویر  توبیاس شروع می‌شود که تا همین اواخر هم چیز زیادی درباره او نمی دانسته‌ام. تنها می‌دانسته ام که مردی به همراه سگی و فرشته ای قدم می‌زند و من هم می‌خواستم این‌کاره شوم. اسمش قدیس بود یا هر چه فرقی نمی‌کرد. و حالا می دانم که توبیاس هر چه بود قدیس نبود، نهایتا پسری بود که به همراه فرشته‌ای و سگی قدم زده بود. و با خودم فکر می کردم که اگر همین طور قدم بزنم و بروم به سمت شرق می‌رسم به مرز افغانستان: خوب!‌ بعدش چه..؟

آدم گاهی آرزوهای ۱۶ سالگی‌ش را فراموش می‌کند و گاهی نه.
دیدن این تصویر یادم آورد حکایت توبیاس را و انگار می‌شود ساعتها نشست و نگاه کرد و محو نگاه معصومانه سگ و نگاه پر از توجه فرشته شد.

پ.ن: یک جای حکایت توبیاس هم می‌رسد به دجله و نمی‌شود که نام دجله را بخوانم و یاد آن‌ها نیافتم که شروع ابدیتشان شد «شرق دجله». دجله هزار یک شب، دجله هارون الرشید و دجله توبیاس و دجله تلخ اسفند ۶۳ و عملیات بدر.

حکایت کوتاه و آموزنده آقایان کاظم رستگار، علیرضا موحد دانش و حسن بهمنی.

از اینجا و اینجا